Wanneer Empathie de Innerlijke Criticus Overstemt

Wanneer Empathie de Innerlijke Criticus Overstemt
Veel cliënten weten cognitief heel goed wat er speelt. Ze kunnen analyseren, reflecteren en hun eigen patronen herkennen. Toch merk je als Counselor dat echte heling niet ontstaat door inzicht alleen. Er is iets subtielers gaande in het contact. Iets dat zichtbaar wordt op het moment dat een cliënt voelt dat zijn innerlijke criticus even geen toegang meer heeft.

In mijn eigen proces ontdekte ik hoe krachtig dit mechanisme kan zijn. Het gaat om momenten waarin de Counselor zo helder en precies aansluit bij mijn ervaring dat mijn innerlijke criticus stilvalt. De criticus krijgt geen kans om commentaar te leveren, geen ruimte om de ervaring te minimaliseren of van betekenis te ontdoen. Het is alsof de empathie van de Counselor sterker is dan het oude verhaal dat ik over mezelf draag.

Dit proces is niet iets wat je als Counselor kunt afdwingen. Het ontstaat door afgestemde aanwezigheid. Niet door uitleg, niet door protocollen, maar door werkelijk contact. De woorden die je gebruikt doen er minder toe dan de manier waarop ze landen. De cliënt voelt dat zijn ervaring geldig is, zonder dat hij eerst langs een interne poortwachter hoeft.

Wat hier gebeurt lijkt op een verschuiving in de machtsverhoudingen binnen het interne systeem van de cliënt. De criticus, normaal de dominante stem, wordt even overschaduwd door een vorm van externe afstemming. De blik van de Counselor functioneert als tijdelijk regulerend anker. Hierdoor krijgt een ander deel van de cliënt ruimte. Een deel dat zachter is, ontvankelijker, en vaak jarenlang verwaarloosd of onderdrukt. Bij mij is dat deel Lief.

Zodra dat deel ruimte krijgt, verandert de hele interne dynamiek. De cliënt voelt verbinding, soms ook opluchting of dankbaarheid, zonder dat deze gevoelens eerst door een laag van zelfkritiek hoeven. In die korte verschuiving ontstaat heling. Niet als grootse doorbraak, maar als een subtiele reorganisatie van het interne evenwicht.

Voor Counselors kan dit inzicht waardevol zijn. Het laat zien dat empathie geen zachte interventie is, maar een krachtige regulator van interne processen. Het kan oude patronen tijdelijk uitschakelen, waardoor de cliënt toegang krijgt tot delen van zichzelf die anders niet gehoord worden. Het is geen pleister, maar een opening waarlangs een ander soort waarheid binnen kan komen.

In die opening ontstaat de mogelijkheid tot verandering. Niet omdat de cliënt iets moet, maar omdat er ruimte komt om te voelen wat waar is. Empathie kan daarmee een katalysator worden voor interne verschuiving. Een moment waarop de cliënt niet alleen begrijpt wat heling is, maar het daadwerkelijk ervaart.

Misschien is dat wel een van de meest onderschatte bewegingen in begeleiding. Niet dat de cliënt iets leert over zichzelf, maar dat de criticus voor een moment geen zeggenschap heeft. In die stilte kan het echte zelf naar voren komen.